Τι είναι η νεφρολιθίαση;
Η λιθίαση νεφρού (πέτρα στους νεφρούς) είναι μια κατάσταση κατά την οποία ανευρίσκεται λίθος μέσα στον νεφρό. Μπορεί να είναι μικρού μεγέθους λίγων χιλιοστών μέχρι και αρκετών εκατοστών και να καταλαμβάνει όλο τον νεφρό εσωτερικά οπότε λέγονται κοραλλιοειδείς λίθοι.
Ποια είναι τα αίτια της λιθίασης νεφρού – νεφρολιθίασης;
Η αιτία που δημιουργείται ένας λίθος είναι η αυξημένη συγκέντρωση αλάτων του λίθου που δεν μπορούν πλέον να διαλυθούν στα ούρα ώστε να αποβληθούν. Αυτό οφείλεται είτε σε αυξημένη απέκκριση των συστατικών αυτών από τον νεφρό στα ούρα, είτε στο ότι υπάρχει φράξιμο σε κάποιο σημείο της πορείας των ούρων με αποτέλεσμα αυτά να λιμνάζουν και να συσσωρεύονται τα άλατα εντός τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της πέτρας στους νεφρούς;
Για πολύ καιρό μπορεί ο ασθενής να μην έχει κανένα σύμπτωμα. Ο λόγος είναι πως η πέτρα προκαλεί συμπτώματα κυρίως όταν φράζει τη ροή των ούρων. Τότε τα ούρα συσσωρεύονται πίσω της και προκαλούν διάταση του τμήματος του νεφρού που έχει φράξει και αυτή η διάταση είναι που προκαλεί τον πόνο.
Επομένως μια μικρή πέτρα που δε φράζει τη ροή των ούρων δεν προκαλεί πόνο. Επίσης συχνά και οι πολύ μεγάλες πέτρες που έχουν σχηματιστεί σε κάποιο μέρος του νεφρού και δεν μπορούν να μετακινηθούν, δεν προκαλούν πόνο.
Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να μην υπάρχει καμιά απολύτως ενόχληση ή να υπάρχει περιοδικά κάποιο αίσθημα βάρους ή ήπια «τσιμπήματα» ενώ συχνά ο ασθενής τα θεωρεί πόνο που οφείλονται σε κάποιο πρόβλημα από τη μέση του.
Επίσης όταν η απόφραξη γίνεται προοδευτικά και αντίστοιχα το πρήξιμο του νεφρού γίνεται προοδευτικά, δεν υπάρχουν έντονα συμπτώματα αλλά επικρατεί ένα αίσθημα βάρους στην περιοχή του νεφρού.
Στην περίπτωση λοιπόν που η απόφραξη είναι αιφνίδια, η απότομη διάταση του νεφρού που λέγεται υδρονέφρωση προκαλεί το γνωστό κολικό του νεφρού. Πρόκειται για πάρα πολύ έντονο πόνο που εντοπίζεται στην πλάτη στη περιοχή πού βρίσκεται ο νεφρός δηλαδή στο ύψος των τελευταίων πλευρών μας ενώ μπορεί και να αντανακλά και μπροστά στο πλάι της κοιλιάς. Ο πόνος μπορεί να συνοδεύεται με ναυτία και τάση για έμετο ενώ αν συνυπάρχει ουρολοίμωξη είναι πιθανό να προστεθεί και πυρετός.
Πως γίνεται η διάγνωση της νεφρολιθίασης;
Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εξέταση που κάνει ο ιατρός αλλά κυρίως με τις απεικονιστικές εξετάσεις. Μέθοδος εκλογής είναι η αξονική τομογραφία η οποία θέτει τη διάγνωση εντοπίζοντας με ακρίβεια τη θέση και το μέγεθος του λίθου. Το υπερηχογράφημα μπορεί να θέσει επίσης τη διάγνωση αλλά συχνά αδυνατεί να εντοπίσει την πέτρα. Η απλή ακτινογραφία επίσης πολύ συχνά δεν μπορεί να μας βοηθήσει ειδικά αν πρόκειται για λίθο που λέγεται ακτινοδιαπερατός και εξ ορισμού δεν απεικονίζεται στην ακτινογραφία.
Πέτρα στους νεφρούς: Θεραπεία – Αντιμετώπιση
Η θεραπεία των μικρών λίθων απαιτεί αναμονή και λήψη υγρών για να αποβληθεί μόνη της η πέτρα. Για μεγαλύτερους λίθους ή για μικρούς λίθους που συνεχίζουν να προκαλούν συμπτώματα χωρίς να αποβάλλονται, απαιτείται αντιμετώπιση.
Η πιο απλή είναι η εξωσωματική λιθοτριψία η οποία γίνεται με την εφαρμογή μιας συσκευής εξωτερικά στο δέρμα και με κρουστικά κύματα θρυμματίζει την πέτρα. Όταν συνυπάρχει έντονη απόφραξη συστήνεται πριν τη λιθοτριψία η τοποθέτηση ενδοσκοπικά ενός μικρού ουρητηρικού καθετήρα που βοηθάει το άδειασμα των ούρων από τον νεφρό στην ουροδόχο κύστη (pig tail).
Σε σκληρές πέτρες που δε σπάνε απαιτείται ενδοσκοπική αντιμετώπιση. Χωρίς τομές, ειδικό εργαλείο (εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο) εισέρχεται στην ουρήθρα και ανεβαίνοντας αντίστροφα τον ουρητήρα φθάνει στον νεφρό και με laser θρυμματίζει την πέτρα (ουρητηρονεφρολιθοτριψία).
Πρόκειται για μια εξειδικευμένη επέμβαση που απαιτεί υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό και εξειδικευμένο ιατρό. Σε μεγάλους λίθους που δε σπάνε με άλλο τρόπο χρειάζεται διαδερμική προσπέλαση, οπότε μέσω μιας μικρής τομής στην πλάτη 1-2 εκατοστών εισέρχονται εργαλεία στον νεφρό και με laser ή κρουστικά κύματα σπάνε την πέτρα. Σπανιότερα πλέον στις μέρες μας απαιτείται κανονική ανοικτή επέμβαση για την αφαίρεση του λίθου.
Σημαντικό επίσης είναι να τονιστεί πως αν κάποιος ασθενής νιώσει κολικό ο οποίος πέρασε με μια παυσίπονη θεραπεία πρέπει οπωσδήποτε να υποβληθεί σε περαιτέρω εξετάσεις για να δει αν έφυγε η πέτρα.
Ο λόγος είναι ότι η εξαφάνιση του πόνου μπορεί να οφείλεται σε ολοκληρωτικό φράξιμο του νεφρού το οποίο πλέον δεν παράγει ούρα και κατά συνέπεια δε λειτουργεί. Αν αυτό δεν αντιμετωπισθεί οδηγεί μετά από λίγο καιρό σε πλήρη καταστροφή του νεφρού.
