Καρκίνος Προστάτη

Τι είναι ο καρκίνος προστάτη;

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί το δεύτερο πιο κοινό είδος καρκίνου στους άνδρες, μετά τον καρκίνο του δέρματος. Συχνά αναπτύσσεται αργά, χωρίς να παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα.

Παρ’ όλα αυτά, ορισμένες μορφές του είναι πιο επιθετικές και μπορεί να εξαπλωθούν με ταχείς ρυθμούς. Η πρόληψη και η εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας κρίνονται απαραίτητα.

Τι είναι ο προστάτης;

Ο προστάτης αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς αδένες στον οργανισμό των ανδρών και είναι ένα όργανο με άμεση συμμετοχή στην σεξουαλική λειτουργία. Πρόκειται για ένα μικρό αδένα, ο οποίος βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη.

Περιβάλλει την ουρήθρα, η οποία είναι ένας σωλήνας στο κάτω μέρος του πέους, μέσω του οποίου διέρχονται τα ούρα και το σπέρμα. Ο αδένας του προστάτη αποτελεί βασικό στοιχείο του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην διαδικασία της γονιμοποίησης. Παράγει ένα μέρος του υγρού του σπέρματος, ενώ ταυτόχρονα εμπλουτίζει το σπέρμα με διάφορες απαραίτητες θρεπτικές ουσίες.

Ο προστάτης, προκειμένου να αναπτυχθεί, έχει ανάγκη την ανδρική ορμόνη, η οποία ονομάζεται τεστοστερόνη. Ο προστάτης έχει το μέγεθος καρυδιού και είναι φυσιολογικό να μεγαλώνει με την πάροδο της ηλικίας. Μερικές φορές όμως, η ανάπτυξή του ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα, όπως είναι η δυσκολία κατά την ούρηση. Τα προβλήματα αυτά είναι κοινά μεταξύ των ανδρών μεγαλύτερης ηλικίας και δεν είναι ενδεικτικά συμπτώματα καρκίνου.

Τι είναι ο καρκίνος του προστάτη;

Ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζεται όταν αναπτυχθούν στον προστάτη παθολογικά (καρκινικά) κύτταρα. Τα συγκεκριμένα κύτταρα μπορεί να συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται με ανεξέλεγκτο ρυθμό και μερικές φορές, να φτάσουν μέχρι το σημείο να απλωθούν έξω από τον προστάτη σε διάφορες περιοχές του σώματος.

Ο καρκίνος του προστάτη θεωρείται γενικά μια ασθένεια με αργή ανάπτυξη και η πλειοψηφία των ανδρών με καρκίνο χαμηλού βαθμού, ζουν για πολλά χρόνια, χωρίς να εξαπλώνεται ο καρκίνος και να απειλεί την ζωή. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις ο καρκίνος, εξαπλώνεται γρήγορα και μπορεί να είναι θανατηφόρος. Η κατάλληλη αντιμετώπιση αποτελεί σημείο-κλειδί σε αυτές τις περιπτώσεις.

Πως διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του προστάτη;

• Εξέταση αίματος – Εξέταση ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Όταν τα προστατικά κύτταρα μεταλλαχθούν σε καρκινικά, οι τιμές του PSA αυξάνονται
• Δακτυλική εξέταση (DRE) – Ο ουρολόγος δια της αφής αντιλαμβάνεται το σχήμα και το μέγεθος του αδένα ή ακόμα και την ύπαρξη οζιδίων
• Διορθικό υπερηχογράφημα προστάτη / Βιοψία – Λαμβάνονται δείγματα ιστού μέσω του ορθού

Το PSA αποτελεί πλέον μια απλή εξέταση ρουτίνας και ο συνδυασμός του με τις κλινικές παραμέτρους της νόσου παρέχει πολύτιμη βοήθεια τόσο στην εκτίμηση του σταδίου στο οποίο βρίσκεται ο καρκίνος, όσο και στην λήψη των απαραίτητων θεραπευτικών μέτρων. Στην συνέχεια ακολουθεί η βιοψία του προστάτη με διορθικό υπερηχογράφημα. Η βιοψία γίνεται γρήγορα και ανώδυνα, και καθορίζει την έκταση της νόσου, καθώς και τον βαθμό της κυτταρικής διαφοροποίησης.

Ποια είναι τα συμπτώματα καρκίνου του προστάτη;

Ο καρκίνος του προστάτη πολλές φορές αποτελεί ένα τυχαίο εύρημα στην δακτυλική εξέταση και δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Συχνά υπάρχει μόνο ένα αυξημένο PSA, που οδηγεί στη διάγνωση μετά από διορθική βιοψία του αδένα. Ειδικά στα πρώτα στάδια σπάνια εμφανίζονται συμπτώματα. Σε μεταγενέστερα στάδια, μερικά από τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αίσθηση ξαφνικής ή συχνής ανάγκης για ούρηση
• Δυσκολία στην ούρηση
• Δυσφορία κατά την ούρηση
• Εμφάνιση αίματος σε ούρα ή σπέρμα
• Πόνος στο κάτω μέρος της πλάτης, στους μηρούς, ή στους γοφούς

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να μην είναι απαραίτητα καρκίνος του προστάτη, αλλά εάν εντοπισθεί κάποιο από αυτά, είναι σκόπιμο να γίνει μια επίσκεψη στον γιατρό.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου & τα αίτια εμφάνισης καρκίνου του προστάτη;

Ηλικία

Η νόσος είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ηλικία, πράγμα που σημαίνει πως αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισής της με την πάροδο της ηλικίας. Στην ηλικία των 75, ο κίνδυνος εμφάνισης είναι 1 στους 7 άνδρες. Στην ηλικία των 85, το ποσοστό αυξάνεται σε 1 στους 5 άνδρες.

Οικογενειακό ιστορικό

Αν υπάρχει συγγενής πρώτου βαθμού με καρκίνο του προστάτη, αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης. Ο κίνδυνος αυξάνεται και στην περίπτωση που περισσότεροι από έναν συγγενή έχουν καρκίνο του προστάτη. Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα υψηλός επίσης για τους άνδρες, των οποίων οι συγγενείς τους διαγνώστηκαν σε νεαρή ηλικία.

Διατροφή

Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν πως η κατανάλωση επεξεργασμένων κρεάτων ή τροφίμων πλούσιων σε λίπος, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.

Τα στάδια του καρκίνου του προστάτη

Τα στάδια στον καρκίνο του προστάτη χρησιμοποιούνται ώστε να είναι σε θέση ο γιατρός να αντιληφθεί την έκταση εξάπλωσης του καρκίνου (μετάσταση) και να προσδιορίσει την κατάλληλη θεραπεία. Ο τοπική έκταση του καρκίνου  περιγράφεται συνοπτικά παρακάτω αλλά επίσης πληροφορίες από την ταυτόχρονη εντόπιση ή μη καρκίνου σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα λαμβάνονται υπόψη προκειμένου να εκτιμηθεί η βαρύτητα της νόσου.

Στάδιο 1^ο

Ο καρκίνος είναι μικρός και ακόμα βρίσκεται εντός του προστάτη.

Στάδιο 2^ο

Ο καρκίνος βρίσκεται σε πιο προχωρημένη μορφή, αλλά παραμένει περιορισμένος στον προστάτη.

Στάδιο 3^ο

Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στο εξωτερικό μέρος του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων.

Στάδιο 4^ο

Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, σε κοντινά όργανα όπως η ουροδόχος κύστη και το ορθό.

Ποια είναι η διαδικασία θεραπείας καρκίνου του προστάτη;

Απλή παρακολούθηση

Ακολουθείται στις περιπτώσεις όπου ο καρκίνος δεν αποτελεί άμεση απειλή για τον ασθενή και ούτε προβλέπεται να τον επηρεάσει άμεσα για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Αφορά κυρίως περιπτώσεις καρκίνου χαμηλής κακοήθειας σε ηλικιωμένους άνδρες. Η απλή παρακολούθηση γίνεται με κλινική εξέταση, PSA και άλλες παρακλινικές εξετάσεις

Εντατική παρακολούθηση

Αφορά σχετικά νέους σε ηλικία ασθενείς, που έχουν νόσο χαμηλής κακοήθειας και επιθυμούν να αποφύγουν τις συνέπειες της θεραπείας (πχ στυτική δυσλειτουργία). Το πρωτόκολλο εντατικής παρακολούθησης περιλαμβάνει δακτυλική εξέταση, εξέταση PSA και επαναληπτικές βιοψίες προστάτη.

Ριζική προστατεκτομή

Η ριζική προστατεκτομή περιλαμβάνει την ολική αφαίρεση του προστάτη, την αφαίρεση των σπερματοδόχων κύστεων και την αναστόμωση ανάμεσα στον αυχένα της κύστης και την ουρήθρα. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει με μια μικρή τομή κάτω από τον αφαλό ή με την χρήση λαπαροσκοπικής ή ρομποτικής τεχνικής.

Ακτινοθεραπεία

Πρόκειται για την εξωτερική ακτινοβόληση του προστάτη. Αποτελεί μια άριστη μέθοδο θεραπείας και συστήνεται σε ασθενείς μεγαλύτερους σε ηλικία σε σχέση με εκείνους που υποβάλλονται σε ριζική προστατεκτομή.

Βραχυθεραπεία

Πρόκειται για μια εναλλακτική μορφή ακτινοβόλησης του καρκίνου του προστάτη σε αρχικά στάδια. Τοποθετούνται ραδιενεργοί κόκκοι ιωδίου ή παλλαδίου δια μέσου του περινέου στον προστάτη αδένα, με την καθοδήγηση του διορθικού υπερηχογραφήματος. Έχει περίπου την ίδια εφαρμογή με την ακτινοθεραπεία.

Ορμονοθεραπεία

Χορηγείται σε περιπτώσεις όπου η ίαση δεν είναι δυνατή, λόγω προχωρημένου σταδίου της νόσου ή σε περιπτώσεις όπου η ηλικία ή άλλα παθολογικά προβλήματα, δεν επιτρέπουν την εφαρμογή κάποιας άλλης θεραπεία. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά στις χειρουργικές θεραπείες ή στην ακτινοθεραπεία.

Μορφές ορμονοθεραπείας είναι:

RH αγωνιστές ή ανταγωνιστές (Ένεση) – Πρόκειται για αγωνιστές που δρουν στην υπόφυση (μικρός αδένας που βρίσκεται στον εγκέφαλο) και σταδιακά μειώνουν την παραγωγή της τεστοστερόνης στους όρχεις.

Αντιανδρογόνα (Χάπια) – Διακρίνονται σε στεροειδή και μη στεροειδή. Αυτά μπλοκάρουν τους υποδοχείς της τεστοστερόνης κι έτσι δεν την αφήνουν να δράσει διεγερτικά στο καρκίνο που βρίσκεται στον προστάτη.

Όταν η απλή ορμονοθεραπεία δεν αποδίδει πια, χρησιμοποιούμε δεύτερης γραμμής ορμονοθεραπεία η οποία είναι μια πολύ πρόσφατη και σύγχρονη εξέλιξη της παραδοσιακής ορμονοθεραπείας με πολύ καλά αποτελέσματα.

Για την ορθή και πλήρη ενημέρωση γύρω από την νόσο του καρκίνου του προστάτη και τις διαθέσιμες μεθόδους αντιμετώπισης είναι σκόπιμο να απευθυνθείτε σε έναν γιατρό που διαθέτει την κατάλληλη εξειδίκευση και εμπειρία, ώστε να σας καθοδηγήσει στην αποτελεσματικότερη θεραπεία.

Γράφει ο Χειρουργός Ουρολόγος Πρωτογέρου Βασίλειος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών με ιατρείο στην Αθήνα.