Τι είναι η εξωσωματική λιθοτριψία;
Εξωσωματική λιθοτριψία (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy-ESWL) είναι η μέθοδος κατά την οποία ένας λίθος θρυμματίζεται χωρίς κάποια χειρουργική επέμβαση αλλά με την εφαρμογή ενός κρουστικού κύματος από μία συσκευή που βρίσκεται εξωτερικά του σώματος.
Πρόκειται για μια θεραπεία που εφαρμόζεται δεκαετίες τώρα αλλά η εξέλιξη της τεχνολογίας την έχει κάνει ακόμα πιο απλή και ασφαλή. Οι πρώτοι λιθοτρίπτες ήταν ουσιαστικά μπανιέρες γεμάτες νερό ενώ οι σύγχρονοι λιθοτρίπτες είναι απλούστεροι.
Η μπανιέρα έχει εδώ και πολλά χρόνια αντικατασταθεί με ένα μικρό μαξιλαράκι με ειδικό υγρό που είναι ενσωματωμένο στο λιθοτρίπτη. Το κύμα που σπάει τη πέτρα είναι μια μορφή ενέργειας που η παραγωγή της από την ειδική συσκευή συνοδεύεται από έναν ήχο, σαν από καψούλι πιστολιού και με τη χρήση ειδικής κάμερας κατευθύνεται κι εστιάζεται στο λίθο.
Η εξωσωματική λιθοτριψία έχει ένδειξη για σχεδόν όλες τις πέτρες, είτε αυτές βρίσκονται στον νεφρό είτε στον ουρητήρα και με μικρότερη αποτελεσματικότητα στην ουροδόχο κύστη. Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος και τη σκληρότητα της πέτρας.
Σε δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί επανάληψη της θεραπείας δύο ή και περισσότερες φορές αλλά συνήθως αν δεν σπάει η πέτρα με τη δεύτερη προσπάθεια, μειώνονται σημαντικά οι πιθανότητες για τις επόμενες προσπάθειες.
Είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό από τον ασθενή ότι η λιθοτριψία δεν εξαφανίζει το λίθο αλλά τον σπάει σε μικρότερα κομμάτια τα οποία θα αποβληθούν τις επόμενες ημέρες παρασυρόμενα από τα ούρα. Τα κομμάτια μπορεί να είναι μικροσκοπικά, πρακτικά να έχουν τη μορφή σκόνης, μέχρι και σημαντικά μεγαλύτερα.
Αυτό εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος της πέτρας. Μια μεγάλη πέτρα μπορεί να σπάσει σε άλλες μικρότερες που όμως πάλι είναι αρκετά μεγάλες και δε χωράνε να αποβληθούν. Οπότε παρόλο που η θεραπεία ήταν επιτυχημένη, θα πρέπει να επαναληφθεί για να σπάσει εκ νέου τα κομμάτια αυτά σε άλλα πιο μικρά τα οποία θα μπορούν να αποβληθούν.
Επίσης είναι πιθανόν ενώ η μεγάλη πέτρα να μη φράσσει τη ροή των ούρων κι έτσι ο ασθενής να μη νιώθει πόνο, μετά τη λιθοτριψία τα θραύσματα να μετακινηθούν και στην πορεία τους για να αποβληθούν να σφηνώσουν και να ξεκινήσουν πόνοι και κολικοί, ενώ μπορεί να εμφανιστεί και πλήρη απόφραξη με υδρονέφρωση. Για το λόγο αυτό και για μεγάλες πέτρες μεγαλύτερες από 2 εκ συνίσταται η τοποθέτηση pig tail πριν τη λιθοτριψία για να προληφθεί η κατάσταση αυτή.
Ποια η διαδικασία – θεραπεία – αντιμετώπιση της εξωσωματικής λιθοτριψίας;
Η διαδικασία είναι απλή. Ο ασθενής πρέπει να κάνει μια καλλιέργεια ούρων για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ουρολοίμωξης και να διακόψει, εάν λαμβάνει, την όποια αντιπηκτική αγωγή. Την ώρα της θεραπείας ξαπλώνει στο ειδικό κρεβάτι που έχει το μηχάνημα, μπρούμυτα ή ανάσκελα ανάλογα με το που είναι η πέτρα.
Στη συνέχεια η ειδική γεννήτρια που παράγει το κρουστικό κύμα και μοιάζει με μικρό «βαρελάκι» πλησιάζει κι εφάπτεται στο σώμα πάνω από το μέρος που βρίσκεται η πέτρα. Κατόπιν, ο ιατρός με τις κάμερες του λιθοτρίπτη και με τους κατάλληλους χειρισμούς στοχεύει το λίθο ώστε να τον πετύχει με το κρουστικό κύμα.
Έπειτα, ενεργοποιεί τη συσκευή και καθόλη τη διάρκεια της λιθοτριψίας παρακολουθεί την εξέλιξη της, ρυθμίζει την ισχύ του κρουστικού κύματος και κάνει μικροδιορθώσεις στη στόχευση για να πετύχει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα της μεθόδου.
Η διάρκεια της λιθοτριψίας είναι περίπου μισή ώρα και ο αριθμός των κρούσεων που επιτρέπεται να χορηγηθεί σε κάθε συνεδρία είναι συγκεκριμένος και για το λόγο αυτό αν ένας ασθενής έχει παραπάνω από μία πέτρα συνήθως δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν όλες με μία προσπάθεια. Η θεραπεία είναι από τελείως ανώδυνη μέχρι ελαφρά επώδυνη ενώ πάρα πολύ σπάνια απαιτείται κάποια αναλγησία.
Με την ολοκλήρωση της θεραπείας ο ασθενής φεύγει από την κλινική. Είναι αναμενόμενο να δει αίμα στα ούρα του και η σπασμένη πέτρα, ανάλογα με το μέγεθος των θραυσμάτων, μπορεί να αποβληθεί τελείως ανώδυνα χωρίς καν να γίνει αντιληπτό ή μπορεί να προκληθεί πόνος από ήπιος ή μέχρι και κολικό.
Συστήνεται στον ασθενή να πίνει άφθονο νερό και περίπου σε 2 εβδομάδες γίνεται ένας επανέλεγχος με υπερηχογράφημα, ακτινογραφία ή ότι συστήσει ο ιατρός για να ελεγθεί τι έχει απομείνει από την πέτρα. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να συσταθεί αναμονή για να αποβληθούν και τα τελευταία κομμάτια, νέα λιθοτριψία ή να χρησιμοποιηθεί μια άλλη πιο αποτελεσματική μέθοδος αν κριθεί πως δε σπάει η πέτρα με τη λιθοτριψία.
Η εξωσωματική λιθοτριψία είναι μια σχετικά απλή μέθοδο που θέλει όμως εμπειρία από τον ιατρό στην εντόπιση και στόχευση του λίθου. Έχει το πλεονέκτημα ότι ο ασθενής υποβάλλεται αυθημερόν σε μια μικρής διάρκειας θεραπείας αλλά και το μειονέκτημα ότι μετά πρέπει να περιμένει κάποιες μέρες για να αξιολογηθεί το αποτέλεσμα και σε περίπτωση που χρειάζεται επανάληψη, η όλη διαδικασία τελικά χρειάζεται αρκετές εβδομάδες ενώ αν επέλεγε εξαρχής μια άλλη μέθοδο πχ ενδοσκοπική αντιμετώπιση, θα είχε αυξημένες πιθανότητες να αντιμετωπίσει πολύ πιο άμεσα το πρόβλημα του.
